آریتمی قلب

اگر به تازگی پزشک در شما یا یکی از اطرافیانتان تشخیص آریتمی داده است و این اصطلاح برای شما ناآشناست و به دنبال علت و راه های کنترل هرچه بیشتر آن هستید، با ما همراه باشید. در این مقاله آنچه که باید از این عارضه بدانید از علائم تا علل و درمان های رایج را درمیان خواهیم گذاشت.

آریتمی قلب یعنی چه؟

قلب ما به طور طبیعی هر یک دقیقه 50 تا 100 ضربان می زند. زمانی که ضربان قلب از حالت نرمال خارج می شود و خیلی کند(برادری کاردی)، خیلی تند(تاکی کاردی) باشد، اصطلاحا به آن آریتمی قلبی گفته می شود.

آریتمی چرا اتفاق می افتد؟

قلب هر انسان به طور طبیعی دارای چهار حفره، دو دهلیز و دو بطن است که به صورت هماهنگ فعالیت می کنند.
در یک قلب سالم، سیگنال های الکتریکی از مسیرهای مشخصی را در قلب طی می کنند تا خون به طور مناسب به قلب وارد و از آن خارج شود. ایجاد هرگونه اختلال یا وقفه در مسیر این سیگنال ها می تواند منجر به ضربان غیر طبیعی قلب و به اصطلاح آریتمی شود.

چه زمانی اختلال در ریتم طبیعی قلب ایجاد می شود؟

زمانی که:
– باتری طبیعی قلب ضربان های غیر طبیعی ایجاد کند.
– مسیر سیگنال های الکتریکی قطع شده باشد.
– قسمت دیگری از قلب مثل باتری عمل کند.
– بیماری ماهیچه ای قلبی باعث ضربان سریع شود.

انواع آریتمی قلبی

آریتمی سریع یا تاکی کاردی

زمانی که قلب بیشتر از 100 ضربان در دقیقه بزند تاکی کاردی نام دارد که خود به چند دسته تقسیم می شود:
1. فیبریلاسیون بطنی: وقتی سیگنال های الکتریکی در بطن‌ها خیلی تند و نامرتب شوند، بطن ها به جای پمپاژ خون فقط می لرزند.
2. فیبریلاسیون دهلیزی: وقتی سیگنال های الکتریکی در دهلیزها خیلی تند و نامرتب شوند، ضربان قلب خیلی تند و نامنظم می شود که ممکن است این حالت به طور موقت یا در مدت طولانی اتفاق بیافتد.
3. تاکی کاردی بطنی: وقتی سیگنال های الکتریکی نامناسب از بطن فرستاده می شود اما به علت سرعت زیاد ضربان قلب، بطن ها از خون پر نمی شوند.
4. تاکی کاردی فوق بطنی: به تمام سیگنال های الکتریکی نامنظمی که در قسمت بالای بطن ها شروع می شوند و منجر به ضربان های سریع ناگهانی می شوند گفته می شود.
5. فلوتر دهلیزی: در این حالت مثل فیبریلاسیون دهلیزی، سیگنال های الکتریکی نامنظم از دهلیز شروع می شوند اما ضربان قلب نسبت به مورد قبلی نظم بیشتری دارد.

آریتمی کند یا برادی کاردی

آریتمی آهسته (آهسته‌تر از ۶۰ ضربان در دقیقه) برادیکاردی نامیده می‌شود. اختلال عملکرد گره سینوس، ضربان قلب آهسته به دلیل گره SA غیر طبیعی و بلوک قلبی از انواع برادی آریتمی هستند.
زمانی که قلب کمتر از 60 ضربان در دقیقه بزند برادی کاردی نام دارد که این نوع از آریتمی نیز با توجه به منشاء آن به دو دسته بطنی و فوق بطنی تقسیم می شود.

عوامل خطر برای ابتلا به آریتمی قلب

سن بالای 65 سال
بیماری های وراثتی
سابقه بیماری قلبی
اختلال تیروئید
عارضه فشارخون
اضافه وزن زیاد
بیماری دیابت کنترل نشده
مصرف سیگار
استرس و اضطراب دائمی
علائم آریتمی قلبی
آریتمی های قلبی همیشه همراه با علائم نیستند و ممکن است پزشک متخصص قلب بعد از انجام چکاپ های لازم آن هارا تشخیص دهند گاهی ممکن است فرد دچار وضعیت وخیم آریتمی اما بدون علائم باشد وحتی فردی دارای علائمی که از آریتمی ذکر می کنیم باشد اما دچار آریتمی وخیمی نباشد.
علائم آریتمی کند یا برادی کاردی
درد در ناحیه قفسه سینه
اختلال در تمرکز
احساس بی قراری
احساس فشار غیر طبیعی هنگام انجام تمرین ورزشی
سرگیجه های مکرر
احساس ضربان قلب نامنظم
گرفتگی نفس
عرق کردن زیاد

علائم آریتمی تند یا تاکی کاردی

احساس درد در قفسه سینه
احساس لرزش در قفسه سینه
کم آوردن در تنفس
سرگیجه
غش و ضعف ناگهانی

نحوه تشخیص آریتمی

پزشک متخصص قلب برای تشخیص آریتمی، با توجه به علائم و شرایط فرد معایناتی انجام می دهد و اطلاعاتی در مورد سوابق پزشکی فردی و خانوادگی اطلاعاتی از فرد می گیرد و برای بررسی دقیق ضربان قلب انجام آزمایشاتی را تجویز می کند، این آزمایش ها شامل:
تست ورزش: انجام تست ورزش به این دلیل است که ضربان قلب هنگام انجام فعالیت های ورزشی مثل تردمیل بالا می رود و پزشک این اجازه را می دهند که سیر تغییر ضربان قلب را در طول فعالیت بدنی بررسی و نامنظمی های آن را تشخیص دهد.
نوار قلب: وقتی نوار قلب از فرد گرفته می شود، حسگرهایی که به قفسه سینه یا بازوها و پاها متصل می شوند ضربان قلب را در هر مرحله الکتریکی ثبت می کنند.
هولتر مانیتورینگ: گاهی پزشک با توجه به شرایط فرد بیمار نیاز می بینید که عملکرد قلب را در مدت طولانی (24 تا 48 ساعت) مورد بررسی قرار دهد که در این صورت دستگاه کوچکی به بدن فرد وصل می شود تا عملکرد قلب او را هنگام فعالیت های روزمره ثبت و ضبط کند.
اکوی قلب: در این آزمایش، به وسیله یک دستگاه تصویری از قلب بیمار تهیه می شود که به وسیله آن پزشک می تواند ساختار و عملکرد قلب را بررسی نماید.
تست میز شیب: در موارد خاص اگر بیمار هوشیاری لازم را نداشته باشد او را روی یک سطح میز مانند خوابانده و ضربان قلب او حین تغییر وضعیت میز از افقی به عمودی مورد بررسی قرار می گیرد.

راه های درمان آریتمی قلبی

درمان آریتمی های قلبی باتوجه به نوع و علت ایجاد این عارضه، راه های متفاوتی دارد که این درمان ها می توانند دارویی، با انجام جراحی یا حتی با تغییر سبک زندگی باشند.
1. درمان دارویی: داروهای زیادی برای درمان و کنترل انواع آریتمی وجود دارند که می توانند ضربان قلب را کنترل و یا نامنظمی ریتم قلب را خیلی کم کنند، که حتما باید تحت نظر پزشک و طبق دستور مصرف شوند.
2. شوک قلبی یا کاردیوورژن: در صورتی که آریتمی با دارو قابل کنترل نباشد، پزشک بنا به صلاحدید با بیهوش کردن فرد برای مدتی کوتاه، شوکی الکتریکی به دیواره قفسه سینه وارد می کند تا قلب را به ریتم طبیعی خود برگرداند.
3. پیس میکر یا ضربان ساز: در برخی موارد که روش های قبلی قادر به برگرداندن ریتم طبیعی قلب نباشند، پزشک با نصب یک ضربان ساز کوچک برای قلب، به منظم شدن ریتم ضربان قلب کمک می کند.
4. دفیبریلاتور قابل کاشت قلبی(ICD): در مواردی که فرد دچار تاکی کاردی یا فیبریلاسیون بطنی خیلی حاد است پزشک استفاده از دیفیبریلاتور را تجویز می کند. این دستگاه زمانی که ریتم قلب خیلی تند و نامنظم شود با ارسال فرکانس انرژی به عضله قلب، مجدد ریتم منظم ایجاد می کند.
5. ابلیشن با کاتتر: در روش ابلیشن، پزشک با استفاده از کاتتر انرژی الکتریکی با فرکانس زیاد را به قسمتی از قلب که ریتم نامنظم ایجاد می کند ارسال می کند تا مسیر ریتم غیرطبیعی ازبین برود.
6. جراحی قلب: از این روش در مواردی که یک سری بیماری های قلبی باعث ایجاد آریتمی می شوند، استفاده می شود مثلا در روش Maze با ایجاد برش هایی در اطراف دهلیزمحرک های الکتریکی را در مسیرهای تعریف شده محدود می کنند.
7. درمان خانگی: در کنار روش های درمانی که تا اینجا ذکر شد، همواره توصیه می شود بیمار برای کنترل بهتر بیماری نسبت به اصلاح عادت های غذایی و سبک زندگی اقدام نماید. این اصلاحات شامل:
– مصرف مواد غذایی مفید برای قلب، کاهش مصرف نمک و چربی های مضر و استفاده مناسب از میوه ها، سبزیجات و غلات کامل
– انجام فعالیت فیزیکی منظم حداقل 30 دقیقه در روز
– ترک سیگار با روش های موثر و بدون ضرر
– حفظ تناسب اندام و کاهش وزن در صورت نیاز

سوالات رایج

1. آیا آریتمی کشنده است؟

در اکثر موارد آریتمی قلبی ضرری برای فرد ندارد اما در صورتی که آریتمی خیلی حاد باشد و کنترل نشود، می تواند فرآیند پمپاژ خود را با اختلال مواجه کند و باعث عارضه هایی مثل سکته مغزی شود.

2. آیا استرس و اضطراب باعث آریتمی می شوند؟

طبق تحقیقات، اضطراب و استرس می توانند اختلالات قلبی را وخیم تر کنند به همین خاطر کسانی که سابقه بیماری قلبی دارند باید شدیددا از استرس اجتناب کنند و آن را مدیریت نمایند.

3. آیا ورزش باعث آریتمی می شود؟

انجام ورزش همیشه برای سلامت قلب مفید و مورد تایید پزشکان است اما برخی ورزش ها مثل وزنه برداری می توانند قلب را تحت فشار قرار دهند و اختلالات قلبی را تشدید کنند.

4. آیا ارتباطی میان ابتلا به آلزایمر و آریتمی وجود دارد؟

بنا به تحقیقات اختلال آریتمی به دلیل تاثیر بر میزان خونرسانی به مغز می تواند تشدید کننده آلزایمر و حتی آسیب به مغز باشد.

5. آیا آریتمی در کودکان نیز وجود دارد؟

تشخیص این عارضه در کودکان به سن آن ها بستگی دارد. آریتمی قلب در کودکان خود را با علائمی مثل سرگیجه، احساس بال زدن در قفسه سینه، رنگ پریدگی و بی میلی به غذا نشان می دهد.